ташҡын менән көрәшеү

муровать стену — таш стена ҡуйыу

воевать до последней капли крови — һуңғы һулышына тиклем һуғышыу

воевать с домашними — өйҙәгеләр менән даулашыу

воевать с половодьем — ташҡын менән көрәшеү

сердце бьётся — йөрәк һуға

кровоизлияние в сердце — йөрәккә ҡан һауыу

от всего сердца — ысын күңелдән

в глубине сердца — йөрәк түрендә

каменное сердце — таш бәғер

сказать с сердцем — асыу менән әйтеү

сердце нашей республики – Уфа — Өфө – республикабыҙҙың үҙәге

в сердцах — асыуланып, асыу менән

отлегло от сердца — күңел тынысланды

покорить сердце — күңелен яулау, үҙенә ҡаратыу

положа (положив) руку на сердце — асыҡтан-асыҡ, йәшермәйенсә, ысын күңелдән

принять близко к сердцу — күңелгә яҡын алыу

сердце кровью обливается — йөрәккә ҡан һауа, йөрәк әрней

сердце не на месте — күңел тыныс түгел, йөрәк урынында түгел

сердце замирает — йөрәк алҡымға килә

сердце надрывается — йөрәге ярһый

сердце оборвалось (упало) — йөрәге жыу итеп китте

сердце разрывается — йөрәге өҙгөләнә

сердце болит — йөрәк һыҙлай

сердце радуется — йәнгә рәхәт

ложиться камнем на сердце (душу) — йөрәккә таш булып ятыу

с лёгким сердцем — тыныс күңел менән

с тяжёлым сердцем — ауыр тойғо менән

войти в сердце (душу) — йөрәккә үтеп инеү

отплатить добром за добро — яҡшылыҡҡа яҡшылыҡ менән яуап ҡайтарыу

отплатить той же монетой — ашҡа аш, ташҡа таш менән ҡайтарыу

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

биться с врагом дошман — менән алышыу

биться на шпагах — шпага менән алышыу

волны бились о берег — тулҡындар ярға ҡағыла ине

биться головой об стену — баш менән стенаға бәрелеү

биться в бреду — һаташып үрһәләнеү

биться над решением — задачи мәсьәләне сисергә тырышыу

сердце бьётся — йөрәк тибә

биться вдребезги — селпәрәмә килеп ватылыу

биться как рыба об лёд — ергә (ҡороға) ташланған балыҡ кеүек тулау (тыпырсыныу), ҡыйын хәлдән сығырға тарышыу

биться об заклад — малға (аҡсаға) бәхәсләшеү, еңешеү

хоть головой об стену бейся — башыңды ташҡа орһаң да (үтәй алмаҫлыҡ эш, ауыр хәл тураһында)

половодье залило луга — ташҡын болондарҙы баҫты

залить стол чернилами — өҫтәлгә ҡара түгеү

лицо залито кровью — бите ҡанға буялған

комната залита светом — бүлмәне яҡтылыҡ сорнап алған

краска залила его лицо — йөҙөн ҡыҙыллыҡ ҡаплап алды

залить огонь водой — утты һыу һибеп һүндереү

залить тротуар асфальтом — тротуарҙы асфальт менән ябыу

залить лодку смолой — кәмәне ыҫмала менән ҡаплау (буяу, ыҫмалалау)

залить бензин в бак — бакка бензин ҡойоу

залить кастрюлю — кәстрүлде ямау

залить горе (тоску) — эске менән ҡайғыны баҫыу

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

бросать гранату — граната ырғытыу, бросать камень - таш ташлау

бросать войска в бой — һуғышҡа ғәскәр индереү

бросать товары на рынок — баҙарға тауар сығарыу

бросать дополнительные средства на строительство — төҙөлөшкә өҫтәмә аҡса күсереү

солнце бросает лучи — ҡояш нурҙарын һибә

бросать взгляд — ҡараш ташлау

бросать игрушки как попало — уйынсыҡтарҙы тегендә-бында атып бәреү

бросать семью — ғаиләне ташлап китеү

бросать друзей — дуҫ-иштәрҙе ташлау

бросать позиции — позицияны ҡалдырып китеү

бросать курить — тәмәкене (тартыуҙы) ташлау

бросать работу — эште ҡалдырыу

бросать учёбу — уҡыуҙы ташлау

бросать реплику — (урындан) һүҙ ташлау

бросать деньги на ветер — аҡса туҙҙырыу, аҡсаны әрәм-шәрәм итеү, аҡсаны елгә осороу

бросать за решётку кого — төрмәгә ябыу, бросать камень (камнем) в кого - берәйһенә бысраҡ ташлау

бросать камешки в огород чей, кого — һүҙ ебәреү

баҡсаһына таш ташлау; бросать на произвол судьбы — яҙмышты үҙ ағышына тапшырыу

бросать слова на ветер — файҙаһыҙға һөйләнеү, һүҙҙе елгә осороу (ташлау)

бросать тень на кого-что — шик һалыу (ташлау), тап төшөрөү, ҡара яғыу

бросать оружие — ҡорал ташлау, бирелеү

бросать перчатку кому: — 1) дуэлгә саҡырыу

2) берәйһе менән алышыу (көрәшеү); бросать свет на что — асыҡлау

бить кулаком — йоҙроҡлап туҡмау

бить ногами — типкесләү

бить камень — таш ваҡлау

бить посуду — һауыт-һаба ватыу

бить фонтаном — фонтан булып бәреп тороу

из раны бьёт кровь — яранан ҡан саптырып аға

бить в барабан — барабан ҡағыу

бить в колокол — саң (ҡыңғырау) ҡағыу

бить масло: — 1) май туҡыу (яҙыу, бешеү, төшөрөү)

2) май һығыу; бить шерсть — йөн тетеү

бить монету — аҡса һуғыу

часы бьют полдень — сәғәт ун икене һуға

меня бьёт лихорадка — мине биҙгәк тота

бить баклуши разг. — эт һуғарыу, ел ҡыуыу, йөн тибеү

бить в глаза — күҙгә бәрелеп тороу, күҙгә ташланыу

бить карту — кәртте ябыу

бить в набат — оран һалыу, яу һалыу

бить тревогу — оран һалыу

бить в (одну) точку — бер нөктәгә һуғыу (бер йүнәлештә генә эшләү)

бить ключом — ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б. тураһында)

бить по карману — кеҫәгә һуғыу, зыян килтереү

бить мимо цели — маҡсаттан ситкә китеү, маҡсатҡа ирешмәү

бить наверняка — уңышҡа ышанып эш итеү

бить челом — баш эйеү, үтенеү, үтенеп һорау, ялбарыу

бить цепом — шыбағас менән һуғыу

конь бьёт копытами по земле — ат тояҡтары менән ерҙе сапсый

ветер бьёт в лицо — ел биткә бәрә

волна бьёт о берег — тулҡын ярға ҡаға

дождь бьёт в окно — ямғыр тәҙрәгә бәрә

запах перекисшего теста бил в нос — артаған ҡамыр еҫе танауҙы ярып инде

бить врага — дошманды ҡыйратыу

бить уток — өйрәктәргә һунар итеү

бить по врагу — дошманға ут асыу

он бьёт птицу на лету — ул ҡошто осоп барған еренән атып төшөрә

бить по недостаткам — кәмселектәрҙе фаш итеү

бить по бюрократизму — бюрократизмды ҡаты тәнҡитләү

врубиться в тайгу — ҡырҡа-ҡырҡа тайга эсенә инеү

врубиться в неприятельские ряды — дошман сафтарына ҡылыс менән саба-саба бәреп инеү

врубиться в каменную породу — таш тоҡомон уйыу

в горле пересохло — тамаҡ кипте

болезни горла — тамаҡ ауырыуҙары

кровь идёт горлом — боғаҙҙан ҡан килә

горло бутылки — шешә ауыҙы

горло залива — ҡултыҡ тамағы

дыхательное горло анат. — ҡурылдай, боғарлаҡ

по горло муйындан; дел по горло — эш муйындан

поперёк горла стать (встать и т.п.) — тамаҡҡа таш булып (арҡыры) тороу

взять (брать, схватить) за горло — алҡымдан алыу

наступить на горло кому — алҡымға йәбешеү

во всё горло (кричать, петь и т.п.) — тамаҡ ярылғансы, тамаҡ ярып (йыртып) (ҡысҡырыу, йырлау һ.б.)

пристать с ножом к горлу — тамаҡҡа бысаҡ терәү (ниҙер талап итеү)

сыт по горло: — 1) бик туҡ, бер ҡабыр урын юҡ

2) чем туйҙырған, артығы менән еткән; по горло сыт приключениями — мажаралар (баштан үткәндәр) артығы менән еткән

неподатливый камень — ҡыйынлыҡ менән эшкәртелә торған таш

неподатливый человек — үҙ һүҙле кеше

добыча свинца — ҡурғаш сығарыу (табыу)

сплав свинца с сурьмой — ҡурғаш менән һөрмә иретмәһе

встретить врага свинцом — дошманды пуля менән ҡаршы алыу

голова (руки, ноги и т.п.) как (словно, точно) свинцом налита (налиты) — баш тубалдай булды

лечь свинцом на сердце — йөрәккә ауыр таш (ҡурғаш) булып ятыу

месторождение ангидрита — ангидрит ятҡылығы

разбивать камень железной балдой — тимер балға менән таш ватыу

запустить камень (камнем) — таш менән ебәреү

запустить ракету — ракета осороу

запустить змея — ҡағыҙ осорғос осороу

запустить мотор — моторҙы эшләтеп ебәреү

запустить руку в карман — ҡулды кеҫәгә тығыу

запустить когти — тырнаҡтарҙы батырыу

запустить карасей в пруд — быуаға табан балыҡтар ебәреү

запустить хозяйство — хужалыҡты ташландыҡ хәлгә килтереү

запустить дела — эштең рәтен ебәреү

запустить болезнь — ауырыуҙы аҙҙырыу

зашвырять камнями — таш менән бәргесләү